Stowarzyszenia zwyk\u0142e przez blisko 26 lat funkcjonowa\u0142y w oparciu o stosunkowo prost\u0105 konstrukcj\u0119 prawn\u0105, zbli\u017con\u0105 do kodeksowego modelu sp\u00f3\u0142ki cywilnej, w wyniku czego, zw\u0142aszcza w ostatnich latach, niewiele mog\u0142y. Aktualnie moc\u0105 nowelizacji z 2015 roku zyska\u0142y nowe uprawnienia, a wraz z nimi now\u0105 odpowiedzialno\u015b\u0107 maj\u0105tkow\u0105 za zaci\u0105gni\u0119te zobowi\u0105zania wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich. <\/strong><\/p>\n

Jak wygl\u0105da obecnie kwestia odpowiedzialno\u015bci za zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe stowarzyszenia zwyk\u0142ego i jego cz\u0142onk\u00f3w wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich rozmawiamy z doktor Edyt\u0105 Hadrowicz.<\/p>\n

DP: Nowa konstrukcja prawna, nowe uprawnienia stowarzyszenia zwyk\u0142ego, to tak\u017ce nowa odpowiedzialno\u015b\u0107 jego cz\u0142onk\u00f3w za zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich. Prosz\u0119 wyja\u015bni\u0107 naszym czytelnikom jak to wygl\u0105da w tej chwili…<\/strong><\/p>\n

EH: W tym kontek\u015bcie wartym wyartyku\u0142owania zw\u0142aszcza jest to, i\u017c nowa konstrukcja prawna, a konkretnie zagadnienie podmiotowo\u015bci prawnej stowarzyszenia zwyk\u0142ego ma nie tylko walor teoretyczny, ale tak\u017ce praktyczny, z uwagi na fakt, i\u017c pozwala rozwi\u0105za\u0107 konkretne problemy jakie pojawiaj\u0105 si\u0119 w tym obszarze stosowania prawa (jak np. co do ponoszenia odpowiedzialno\u015bci za zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich). Oznacza to, \u017ce okre\u015blenie w znowelizowanej ustawie – Prawo o stowarzyszeniach zasad na jakich cz\u0142onkowie stowarzyszenia zwyk\u0142ego oraz samo stowarzyszenie zwyk\u0142e odpowiada za zaci\u0105gni\u0119te zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich, to konsekwencja nadania uproszczonej formie stowarzyszenia statusu tzw. u\u0142omnej osoby prawnej (tzn. zdolno\u015bci prawnej ,,wprost\u201d), a zatem r\u00f3wnie\u017c nowych uprawnie\u0144.<\/p>\n

Zdolno\u015b\u0107 prawna, stanowi\u0105ca atrybut u\u0142omnej osoby prawnej, jest zgodnie rozumiana jako mo\u017cno\u015b\u0107 bycia (stania si\u0119) podmiotem praw i obowi\u0105zk\u00f3w. W rezultacie nie mo\u017cna przyzna\u0107 danej jednostce organizacyjnej uprawnie\u0144 i jednocze\u015bnie zwolni\u0107 j\u0105 z tego tytu\u0142u od jakichkolwiek zobowi\u0105za\u0144 maj\u0105tkowych. W praktyce kreowa\u0142oby to sytuacje, \u017ce zasadniczo nikt nie chcia\u0142by wchodzi\u0107 w stosunki prawne z tak ,,niewiarygodn\u0105\u201d w obrocie powszechnym form\u0105 organizacyjn\u0105. Tak wi\u0119c zrozumia\u0142e jest, \u017ce w \u015blad za przyznaniem stowarzyszeniu zwyk\u0142emu nowych uprawnie\u0144 idzie nowa odpowiedzialno\u015b\u0107 maj\u0105tkowa \u2026<\/p>\n

DP: Na czym polega subsydiarna odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego?\u00a0<\/strong><\/p>\n

EH: Charakteryzuj\u0105c odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego za zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich nale\u017cy zauwa\u017cy\u0107, \u017ce aktualnie ma ona przede wszystkim charakter subsydiarny (tzn. wt\u00f3rny, pomocniczy, drugorz\u0119dny). Oznacza to, \u017ce odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego powstaje dopiero z chwil\u0105, gdy egzekucja z maj\u0105tku stowarzyszenia zwyk\u0142ego oka\u017ce si\u0119 bezskuteczna. Innymi s\u0142owy, przez subsydiarny charakter odpowiedzialno\u015bci cz\u0142onka stowarzyszenia zwyk\u0142ego, rozumie si\u0119 to, \u017ce wierzyciel stowarzyszenia zwyk\u0142ego mo\u017ce dochodzi\u0107 roszcze\u0144 od wybranego cz\u0142onka, wzgl\u0119dnie niekt\u00f3rych lub wszystkich cz\u0142onk\u00f3w \u0142\u0105cznie – dopiero w\u00f3wczas, gdy egzekucja z maj\u0105tku stowarzyszenia zwyk\u0142ego oka\u017ce si\u0119 bezskuteczna. W tym kontek\u015bcie pami\u0119ta\u0107 zw\u0142aszcza trzeba, \u017ce mimo przyj\u0119cia w aktualnym stanie prawnym, \u017ce cz\u0142onek jest d\u0142u\u017cnikiem z tytu\u0142u d\u0142ugu stowarzyszenia zwyk\u0142ego, to stowarzyszenie zwyk\u0142e (b\u0119d\u0105c d\u0142u\u017cnikiem g\u0142\u00f3wnym) powinno w pierwszej kolejno\u015bci zobowi\u0105zanie wykona\u0107.<\/p>\n

Ergo uzna\u0107 nale\u017cy, \u017ce subsydiarno\u015b\u0107 odpowiedzialno\u015bci rzutuje nie na powinno\u015b\u0107 \u015bwiadczenia przez cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego, ale na kolejno\u015b\u0107 zaspokojenia wierzyciela z okre\u015blonych mas maj\u0105tkowych. Tym samym subsydiarno\u015b\u0107 ma pierwsze\u0144stwo przed solidarno\u015bci\u0105, tzn. wyznacza moment, od kt\u00f3rego odpowiedzialno\u015b\u0107 jest solidarna.<\/p>\n

DP: Jak wygl\u0105da\u0142a dotychczasowa odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego, i jak ma si\u0119 to do obecnych regulacji prawnych w tym zakresie?<\/strong><\/p>\n

EH: Wartym podkre\u015blenia jest w tym zakresie to, \u017ce nie jest prawd\u0105, i\u017c odpowiedzialno\u015b\u0107 w stowarzyszeniach zwyk\u0142ych, to rozwi\u0105zanie nowatorskie, kt\u00f3re pojawia si\u0119 dopiero wraz z nowelizacj\u0105 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Zastanawiaj\u0105c si\u0119 nad etiologi\u0105 takiego stanu rzeczy, trzeba zatem, skonstatowa\u0107 i\u017c b\u0142\u0119dne jest przekonanie krytyk\u00f3w nowelizacji z 2015 r., \u017ce przed wej\u015bciem w \u017cycie noweli cz\u0142onkowie stowarzyszenia zwyk\u0142ego nie ponosili odpowiedzialno\u015bci. Takie przekonanie wzi\u0119\u0142o si\u0119 – jak nale\u017cy s\u0105dzi\u0107 – z tego, \u017ce w dotychczasowym Prawie o stowarzyszeniach nie by\u0142o przepisu bezpo\u015brednio tak\u0105 odpowiedzialno\u015b\u0107 opisuj\u0105cego.<\/p>\n

Jednak\u017ce cz\u0142onkowie odpowiadali, i to w pierwszej kolejno\u015bci, poniewa\u017c stowarzyszenie zwyk\u0142e nie maj\u0105c zdolno\u015bci prawnej i nie posiadaj\u0105c maj\u0105tku, nie mog\u0142o by\u0107 te\u017c adresatem roszcze\u0144. Innymi s\u0142owy, o ile na gruncie poprzedniej regulacji ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego (tj. solidarna, nieograniczona i osobista) mia\u0142a charakter pierwszoplanowy, o tyle na tle obecnych zmian (wzorem takich ustawodawstw obcych jak np. prawo ameryka\u0144skie, francuskie, w\u0142oskie, hiszpa\u0144skie, czy szwajcarskie) ustawodawca odchodzi od tej tradycji na rzecz odpowiedzialno\u015bci subsydiarnej (tj. wt\u00f3rnej, pomocniczej), kreowanej w sytuacji, gdy ,,egzekucja z maj\u0105tku stowarzyszenia zwyk\u0142ego oka\u017ce si\u0119 bezskuteczna\u201d. W znowelizowanym stanie prawnym cz\u0142onkowie stowarzyszenia zwyk\u0142ego znajd\u0105 si\u0119 wi\u0119c w lepszej sytuacji ni\u017c dotychczas.<\/p>\n

Dlatego te\u017c, w mojej ocenie, wprowadzona aktualnie przez ustawodawc\u0119 przes\u0142anka odpowiedzialno\u015bci subsydiarnej ma na celu tak uatrakcyjnienie, jak i wzmocnienie podmiotowo\u015bci prawnej stowarzyszenia zwyk\u0142ego, zw\u0142aszcza w por\u00f3wnaniu z dotychczasow\u0105 jego konstrukcj\u0105, funkcjonuj\u0105c\u0105 na kszta\u0142t podobny do kodeksowego modelu sp\u00f3\u0142ki cywilnej, do kt\u00f3rej to zasada odpowiedzialno\u015bci subsydiarnej cz\u0142onk\u00f3w stowarzyszenia zwyk\u0142ego nie ma zastosowania – odpowiadali oni bowiem zawsze za zaci\u0105gni\u0119te zobowi\u0105zania wed\u0142ug zasady pierwszorz\u0119dno\u015bci, tj. solidarnie, w spos\u00f3b nieograniczony i osobisty. Mo\u017cliwo\u015b\u0107 \u201esi\u0119gni\u0119cia\u201d bezpo\u015brednio do maj\u0105tku osobistego cz\u0142onka (lub niekt\u00f3rych albo wszystkich cz\u0142onk\u00f3w), nie by\u0142a wi\u0119c warunkowana (tak jak jest to obecnie) konieczno\u015bci\u0105 uprzedniego poszukiwania zaspokojenia najpierw w maj\u0105tku stowarzyszenia zwyk\u0142ego nawet, gdyby by\u0142 on wystarczaj\u0105cy.<\/p>\n

DP: Jak pani ocenia nowe rozwi\u0105zania prawne stowarzyszenia zwyk\u0142ego? Czy istnieje pilna potrzeba kolejnych zmian w Prawie stowarzyszeniowym dotycz\u0105cym r\u00f3wnie\u017c stowarzysze\u0144 rejestrowych?<\/strong><\/p>\n

EH: Mimo \u017ce pozytywnie oceniam zmiany wprowadzone nowelizacj\u0105, jako id\u0105ce w dobrym kierunku, to z drugiej strony, moim zdaniem, wci\u0105\u017c wiele kwestii pozostaje jeszcze do poprawienia. Koncentruj\u0105c si\u0119 na zagadnieniach zwi\u0105zanych z odpowiedzialno\u015bci\u0105 za zobowi\u0105zania stowarzyszenia zwyk\u0142ego b\u0119d\u0105 to m.in. kwestie odpowiedzialno\u015bci stowarzyszenia zwyk\u0142ego w sferze jego stosunk\u00f3w wewn\u0119trznych (tzn. wobec cz\u0142onk\u00f3w, mi\u0119dzy cz\u0142onkami itp.), a tak\u017ce odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w za zobowi\u0105zania powsta\u0142e przed uzyskaniem przez stowarzyszenie zwyk\u0142e wpisu do ewidencji (czyli przed formalnym powstaniem stowarzyszenia zwyk\u0142ego jako podmiotu prawa), a po podpisaniu regulaminu takiego stowarzyszenia. Wskazana zasada odpowiedzialno\u015bci subsydiarnej obowi\u0105zuje bowiem dopiero w odniesieniu do zobowi\u0105za\u0144 zaci\u0105gni\u0119tych po dokonaniu wpisu do ewidencji stowarzyszenia zwyk\u0142ego, za zobowi\u0105zania wcze\u015bniejsze odpowiedzialno\u015b\u0107 kszta\u0142tuje si\u0119 wed\u0142ug zasady pierwszorz\u0119dno\u015bci.<\/p>\n

Poza tym trzeba zwr\u00f3ci\u0107 tu uwag\u0119 szczeg\u00f3lnie na kwesti\u0119, per se dla mnie oczywist\u0105, a o kt\u00f3rej jednak nie mo\u017cna zapomina\u0107, \u017ce obecna regulacja Prawa o stowarzyszeniach, w odniesieniu do stowarzyszenia (zwanego potocznie r\u00f3wnie\u017c stowarzyszeniem rejestrowym)\u00a0 nie zawiera (jak ma to miejsce na gruncie Kodeksu sp\u00f3\u0142ek handlowych w stosunku do sp\u00f3\u0142ki z ograniczon\u0105 odpowiedzialno\u015bci\u0105) przepis\u00f3w reguluj\u0105cych subsydiarn\u0105 odpowiedzialno\u015b\u0107 cz\u0142onk\u00f3w zarz\u0105du za zobowi\u0105zania stowarzyszenia, w sytuacji gdy egzekucja z maj\u0105tku stowarzyszenia okaza\u0142a si\u0119 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bci bezskuteczna. W trakcie prac parlamentarnych nad przedmiotow\u0105 ustaw\u0105 postulowa\u0142am, \u017ce regulacja normatywna zw\u0142aszcza o\u00a0charakterze ustawowym, musi m.in. spe\u0142nia\u0107 wym\u00f3g dostatecznej okre\u015blono\u015bci.<\/p>\n

Naruszeniem Konstytucji RP jest stanowienie przepis\u00f3w niejasnych, wieloznacznych, niepozwalaj\u0105cych przewidzie\u0107 konsekwencji prawnych okre\u015blonych zachowa\u0144. Od racjonalnego ustawodawcy oczekuje si\u0119 wi\u0119c stanowienia norm prawnych niebudz\u0105cych w\u0105tpliwo\u015bci co do tre\u015bci zar\u00f3wno nak\u0142adanych obowi\u0105zk\u00f3w jak i\u00a0przyznawanych praw. Wszak\u017ce do kanonu demokratycznego pa\u0144stwa prawnego nale\u017cy konstatacja, \u017ce ustawodawca tak powinien kszta\u0142towa\u0107 normy prawne, aby w\u00a0spos\u00f3b jasny i\u00a0precyzyjny okre\u015bla\u0142y wzorzec powinnego zachowania. Zatem w mojej ocenie, przepisy prawa, w tak wa\u017cnej kwestii, jak odpowiedzialno\u015b\u0107 za zobowi\u0105zania maj\u0105tkowe stowarzyszenia wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich, powinny by\u0107 na tyle klarowne, aby nie budzi\u0142y w\u0105tpliwo\u015bci, co do tego, kto ponosi odpowiedzialno\u015b\u0107 za zobowi\u0105zania stowarzyszenia, w sytuacji gdy egzekucja z maj\u0105tku takiego stowarzyszenia oka\u017ce si\u0119 by\u0107 w ca\u0142o\u015bci lub cz\u0119\u015bci bezskuteczna. Obecnie wym\u00f3g ten wydaje si\u0119 by\u0107 spe\u0142niony jedynie w odniesieniu do stowarzyszenia zwyk\u0142ego, natomiast w podniesionych aspektach wzgl\u0119dem stowarzyszenia wymaga w tym zakresie wci\u0105\u017c dopracowania.<\/p>\n

A przecie\u017c w\u00a0kontek\u015bcie budowania i pog\u0142\u0119biania zaufania spo\u0142ecznego do pa\u0144stwa prawa jako wytworu jego aktywno\u015bci, wym\u00f3g jasno\u015bci i precyzji regulacji prawnych oznacza nakaz tworzenia przepis\u00f3w klarownych i\u00a0zrozumia\u0142ych dla ich adresata, niezale\u017cnie od tego, czy jest nim podmiot profesjonalny czy te\u017c nieprofesjonalny uczestnik obrotu powszechnego. W konsekwencji brak dostatecznej precyzji przepis\u00f3w prawnych w tym zakresie pozwala podnie\u015b\u0107, \u017ce ostateczne rozstrzygni\u0119cie w\u0105tpliwo\u015bci prawnych pozostawi\u0142 \u2013 jak si\u0119 wydaje \u2013 ustawodawca podmiotom stosuj\u0105cym prawo, co narusza de facto zasad\u0119 demokratycznego pa\u0144stwa prawnego.<\/p>\n

Konstatuj\u0105c, rodz\u0105ce si\u0119 w tej materii implikacje prawne (zw\u0142aszcza daleko id\u0105ce w praktyce) daj\u0105 asumpt do stwierdzenia, \u017ce mimo i\u017c ustawodawca podj\u0105\u0142 pr\u00f3b\u0119 wyj\u015bcia naprzeciw tym problemom, to przedmiotow\u0105 regulacj\u0119, traktowa\u0107 nale\u017cy jako wci\u0105\u017c niedopracowan\u0105, kt\u00f3ra powinna zosta\u0107 uregulowana kompleksowo. Pytanie tylko, kt\u00f3re pozwol\u0119 sobie w tym miejscu postawi\u0107, czy w wyniku kolejnych nowelizacji czy te\u017c mo\u017ce w nowej ustawie \u2013 Prawo o stowarzyszeniach z zachowaniem jednak\u017ce kierunk\u00f3w wytyczonych ustaw\u0105 nowelizacyjn\u0105 z dnia 25 wrze\u015bnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niekt\u00f3rych innych ustaw.<\/p>\n

 <\/p>\n

Przedmiotowe kwestie doktor Edyta Hadrowicz szerzej referuje w artykule ,,Nowa konstrukcja stowarzyszenia zwyk\u0142ego w \u015bwietle zmian legislacyjnych. Pr\u00f3ba dyferencjacji\u201d, kt\u00f3ry uka\u017ce si\u0119 niebawem na \u0142amach periodyku naukowego ,,Monitor Prawniczy\u201d<\/strong>.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Stowarzyszenia zwyk\u0142e przez blisko 26 lat funkcjonowa\u0142y w oparciu o stosunkowo prost\u0105 konstrukcj\u0119 prawn\u0105, zbli\u017con\u0105 do kodeksowego modelu sp\u00f3\u0142ki cywilnej, w wyniku czego, zw\u0142aszcza w ostatnich latach, niewiele mog\u0142y. Aktualnie moc\u0105 nowelizacji z 2015 roku zyska\u0142y nowe uprawnienia, a wraz z nimi now\u0105 odpowiedzialno\u015b\u0107 maj\u0105tkow\u0105 za zaci\u0105gni\u0119te zobowi\u0105zania wzgl\u0119dem os\u00f3b trzecich. Jak wygl\u0105da obecnie kwestia […]<\/p>\n","protected":false},"author":56,"featured_media":236972,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[34],"tags":[3184,3327,3183],"class_list":["post-236961","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-wiadomosci","tag-doktor-edyta-hadrowicz","tag-odpowiedzialnosc-majatkowa","tag-stowarzyszenia-zwykle","has-thumb"],"yoast_head":"\n