XIII Święto Hufca ZHP Płock im. Obrońców Płocka 1920 Roku było okazją do uroczystego otwarcia Skweru im. harcmistrza Ładysława Żelazowskiego – płocczanina, harcmistrza, żołnierza armii gen. Hallera i Armii Krajowej, powstańca warszawskiego, radnego i społecznika związanego z naszym miastem i osiedlem Skarpa. Na miejsce upamiętnienia Ładysława Żelazowskiego wybrano osiedle Skarpa, a dokładnie ulicę Kwiatową. Obelisk z pamiątkową tablicą odsłonięto w sobotę, 15 kwietnia.
– Dziękuję druhnom i druhom za tę piękną inicjatywę. Powstało miejsce, które staje się ważnym punktem dla płockich harcerzy, a dla mieszkańców kolejnym parkiem kieszonkowym, gdzie będą mogli spędzić czas wśród krzewów i drzew – napisał prezydent Płocka, Andrzej Nowakowski w poście w mediach społeczności.
“(…) nie zdawaliśmy sobie sprawy, jak wiele dla nas uczynił”
Ładysław Żelazowski żył w latach 1901- 1993. Ojciec Ładysława był pułkownikiem farmaceutą. Ładysław miał starszą siostrę – łączniczka w Powstaniu Warszawskim oraz młodszego brata.
Szkołę powszechną i gimnazjum ukończył w Warszawie. W roku 1914 r. Jako 13-latek wstąpił do I Warszawskiej Drużyny Skautów im. Romualda Traugutta. Wkrótce został zastępowym, potem plutonowym i przybocznym drużyny. W roku 1918, w wieku 17 lat, zgłasił się na ochotnika do wojska. 12 listopada 1918 roku pełnił służbę w Belwederze w kancelarii marszałka Piłsudskiego. W 1920 odbył służbę wojskową w 201 Pułku Piechoty. Jednocześnie nie zaprzestał działalności harcerskiej. W roku 1922 objął funkcję Drużynowego 33. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Kołłątaja. W tym samym roku rozpoczął pracę w Wydziale Pracy i Propagandy Warszawskiej Chorągwi Harcerzy. W 1923 objął funkcję Hufcowego 3. Hufca Przygotowawczego Harcerzy w Warszawie. W latach 1923-25 pełnił funkcję Wizytatora Warszawskich Drużyn Harcerzy. W latach 1926-27 przeszedł przeszkolenie w Szkole Podchorążych Rezerwy otrzymując stopień podporucznika.
W roku 1927 wraz z rodzicami przeprowadził się do Płocka i rozpoczął pracę w płockiej “Małachowiance”, jako nauczyciel Wychowania Fizycznego. Od samego początku pobytu w Płocku podjął służbę harcerską. W latach 1928-1930 pełnił funkcję kierownika Wydziału Propagandy i Wyszkolenia Płockiej Chorągwi Harcerzy. Od 1932 Hufcowy Żeglarskiego Hufca Harcerzy w Płocku. Dzięki jego zaangażowaniu i dbałości o harcerską pracę, Hufiec Płock jako jedyny śródlądowy otrzymał 5 maja 1935 r. prawo używania Bandery Harcerskiej ZHP. Ładysław Żelazowski wraz z instruktorami i harcerzami doprowadził do budowy łódek, a także budowy schroniska harcerskiego nad Wisłą.
W roku 1930 ożenił się z Janiną Deczyńską zd. Łubek. W roku 1933 z inspiracji hufcowego – Ładysława Żelazowskiego rozpoczyna się w Płocku szkolenie z zakresu budowy odbiorników radiowych. Efektem tych prac w 1934 roku jest uroczyste otwarcie pierwszej, harcerskiej radiostacji nadawczej. Jest to pierwszy oficjalny nadajnik ZHP. W tym roku Ładysław Żelazowski zostaje Kierownikiem Samodzielnego Referatu Krótkofalarskiego Głównej Kwatery ZHP. W roku 1936 powstaje w Głównej Komendzie Referat Lotniczy, a hufcowy z Płocka – druh Żelazowski organizuje pierwszy w mieście kurs spadochronowy i szybowcowy. W roku 1936 Żelazowski rozstaje się z Małachowianką i rozpoczyna pracę w płockiej Jagiellonce ucząc przysposobienia wojskowego i WF.
Jednak płoccy instruktorzy harcerscy nie żyją w oderwaniu od rzeczywistości. Zgodnie z wytycznymi władz harcerskich poza pracą wychowawczą w 1939 r. podejmują działania, przygotowujące do ewentualnej walki w obronie Polski. Dh Żelazowski rozpoczyna szkolenie wojskowe z Junakami. Organizuje wypady z grupami chłopców do podmiejskich lasów i przekazuje swoją wiedzę wyniesioną z czasów służby wojskowej i szkolenia w podchorążówce.
7 października 1939 r. ogłasza dla płockich drużyn harcerskich pogotowie wojenne, Zapada decyzja o przejściu do konspiracji. Komendantem Tajnego Hufca ZHP w Płocku zostaje Ładysław Żelazowski (przyjmuje pseudonim „Zygfryd”). Hufiec Płock po wejściu w struktury Okręgu Polskiej Organizacji Zbrojnej, staje się oddziałem wywiadu. Komendant Hufca dh Żelazowski zostaje szefem oddziału. W czasie okupacji razem z członkami Tajnego Hufca zajmuje się zbieraniem danych wywiadowczych w Płocku i okolicach. Współpracuje ze sztabem Okręgu AK. Organizuje tajne nauczanie w Płocku. Dzięki ostrzeżeniu, w maju 1943, udaje mu się uniknąć aresztowania i ucieka przez zieloną granice do Warszawy. Natychmiast zostaje powołany do sztabu Podokręgu AK na tereny północno-zachodniego woj. warszawskiego. Bierze czynny udział w Powstaniu Warszawskim. Krótko walczy w zgrupowaniu Chrobry, a następnie zajmuje się kwatermistrzostwem w Komendzie Powstania. Po kapitulacji razem z innymi powstańcami warszawskimi dostaje się do niewoli. Zostaje wywieziony do obozu jenieckiego w Lubece.
W 1945r odzyskuje wolność, po wyzwoleniu obozu przez wojska brytyjskie. Ze względu na przynależność do AK i działalność konspiracyjną, długo zwleka z powrotem do kraju. Ale nawet w takich chwilach znajduje czas na prace harcerską. Natychmiast po wyzwoleniu na terenach od granicy z Danią do Hamburga włącznie organizuje jednostki harcerskie. Członkami drużyn stają się dzieci z polskich rodzin znajdujące się w strefie brytyjskiej. Tworzy Chorągiew Harcerską o nazwie “Grunwald”, a później “Kresowa” i zostaje jej komendantem.
W roku 1946 postanawia wrócić do Płocka. Na wniosek władz harcerskich otrzymuje urlop w płockiej oświacie i rozpoczyna pracę w Głównej Kwaterze ZHP w Warszawie. Zostaje Kierownikiem Wydziału Wychowania Fizycznego GK, a następnie Kierownikiem Wydziału Kultury Fizycznej i Zdrowia GK ZHP. Wiosną 1950 r. po przejęciu ZHP przez Związek Młodzieży Polskiej na własną prośbę przerywa prace w GK ZHP i wraca do Płocka. Podejmuje zatrudnienie w Chemicznej Spółdzielni Pracy w Płocku przy ul. Wieczorka 35A ( obecnie ul. Kazimierza Wielkiego).
W grudniu 1955 r. na zjeździe reaktywującym działalność ZHP, zostaje wybrany do Rady Naczelnej i pełni tę funkcję do roku 1959. W roku 1958 zostaje wybrany Przewodniczącym Komitetu Blokowego Nr 6 Na Skarpie. W związku z przepracowaniem ponad 25 lat w oświacie, w roku 1966 przechodzi na emeryturę nauczycielską. W latach 1969- 1981 przez trzy kolejne kadencje, z wyboru mieszkańców, jest wybierany Radnym Miasta Płocka. 21 stycznia 1978 Miejska Rada Narodowa w Płocku postanawia wpisać dh Ładysława Żelazowskiego do Złotej Księgi Zasłużonych dla Miasta Płocka. W swej pracy społecznej czynnie uczestniczy w życiu osiedla Na Skarpie. Inicjuje budowę przychodni lekarskiej na ul Jasnej. Czynnie działa w strukturach ZHP. Aż do samej śmierci jest członkiem Hufcowej Komisji Rewizyjnej, Głównej Komisji Weryfikacyjnej GK ZHP oraz Hufcowej Komisji Historycznej.
Ładysław Żelazowski zmarł 5 października 1993 roku. Pochowany jest na cmentarzu przy ul. Kobylińskiego w Płocku.
Dh Ładysław Żelazowski za swoją działalność i prace na rzecz społeczeństwa został uhonorowany wieloma odznaczeniami i medalami. M.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotym Krzyże Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski czy Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP.
Ładysław Żelazowski miał trójkę dzieci: Hannę, Krystynę i Jerzego. Jego dom przy ul. Kwiatowej 15, zawsze był otwarty dla harcerzy, a ogród z czereśniami i jabłkami, co roku nawiedzany przez zaprzyjaźnione druhny i druhów, nigdy nie był zamknięty. “Żyliśmy obok Niego na co dzień, wdrapywał się na Tumską 5a do Komendy Hufca, stukając swą laseczką. Co roku, 2 stycznia, wpłacał swoje składki instruktorskie i sprawdzał czy pracownicy etatowi Hufca już to zrobili. Był z nami na harcerskich zbiórkach. Bardzo skrupulatny, jako przewodniczący Hufcowej Komisji Rewizyjnej. Uśmiechnięty, mimo ciężaru lat. Kiedy towarzyszyliśmy Mu w jego ostatniej drodze, układajac kwiaty na mogile, nie zdawaliśmy sobie sprawy, jak wiele dla nas uczynił” – czytamy wspomnienie na stronie Hufca Związku Harcerstwa Polskiego Płock im. Obrońców Płocka 1920 roku.
Historię życia Druga Ładysława Żelazowskiego opracował druh Krzysztof Krajewski. Wykorzystał do tego kilka źródeł: wspomnienia Druha Ładysława Żelazowskiego, wspomnienia syna Dh Żelazowskigo – Jerzego, Kroniki Hufca Płock oraz artykuł z Kuriera Mazowieckiego z dn. 31 października 1993.
Fot. UMP oraz archiwum Hufiec ZHP Płock.