21 lutego 80 lat temu rozpoczęła się likwidacja płockiego getta. Muzeum Żydów Mazowieckich oraz płocki Ratusz upamiętniły zagładę płocczan żydowskiego pochodzenia.
W niedzielę o godz. 12.00 na rogu ulic Bielskiej i Kwiatka odbyły się uroczystości związane z likwidacją getta. Obchody rozpoczęły się od odegrania hejnału Płocka. Nie popłynął od jednak z ratuszowej wieży. Hejnalista odegrał hejnał u zbiegu tych ulic – w sercu dawnej dzielnicy żydowskiej.
– Właśnie w tym miejscu wykonane zostało jedno z nielicznych zdjęć, dokumentujących likwidację getta. Być może właśnie 21 lutego 1941 roku, a być może później, bo ostatnia deportacja miała miejsce 1 marca 1941 – mówi Hubert Woźniak z biura prasowego ratusza.
Pozostała część artykuł pod zdjęciem
Na początku uroczystości głos zabrał prezydent Płocka Andrzej Nowakowski. – 80 lat temu, w tym miejscu, rozpoczął się ostatni akord gehenny płockich żydów. W tym miejscu gdzie zaczynało się getto, rozpoczęła się wywózka płockich żydów do obozu koncentracyjnego w Działdowie. Najmłodsze dzieci, starców i chorych mordowano na miejscu – opowiadał o tragicznych wydarzeniach prezydent.
– Młodzież, kobiety, mężczyzn wywożono do obozu na ostatnią drogę, by tam również ich mordować. Podczas krótkiego przemówienia prezydent przypomniał, że Niemcy – faszyści mordowali Żydów z powodu innej wiary, karnacji skóry, innego języka. – To wystarczyło, by skazać na śmierć naszych sąsiadów. Żydów, którzy od dwunastego wieku tworzyli część społeczności naszego miasta – mówił prezydent. – Dziś jesteśmy my tutaj, aby powiedzieć, że pamiętamy.
Następnie zabrał głos Rafał Kowalski z Muzeum Żydów Mazowieckich. Odtworzył wzruszający utwór „Dziecięce lata” autorstwa krakowianina Mordechaja Gebirtiga, który wybrzmiał u zbiegu ulic Bielskiej i Kwiatka w języku jidysz. Płocką wersję a capella zaśpiewał i zarejestrował Liber Taub – płocczanin wypędzony stąd w 1941 roku. Na ulicy Kwiatka znów zabrzmi śpiew byłego mieszkańca Płocka.
Rocznicę likwidacji płockiego getta upamiętnia także Fundacja Nobiscum, która przygotowała trzy wydarzenia. W niedzielę 21 lutego o godz. 18.00 odbyła się premiera filmu „W otchłań cieni” oraz wystawy online „Żydzi płoccy 1939-1945”.
Autorami filmu „W otchłań cieni” są Gabriela Nowak-Dąbrowska i Piotr Dąbrowski z Fundacji Nobiscum. Na produkcję składają się fragmenty wspomnień płockich Żydów, którzy przeżyli deportację, m.in. Symchy Gutermana, Adama Neumana-Nowickiego, Izaaka Zemelmana, Temy Lichtensztajn, a także specjalnie na tę okazję animowane rysunki autorstwa Jakuba Gutermana – płocczanina i utalentowanego artysty. Natomiast wirtualna wystawa „Żydzi płoccy 1939-1945”, przygotowana przez Fundację Nobiscum we współpracy z Płocką Galerią Sztuki, przypomina najważniejsze informacje dotyczące losów płockich Żydów w okresie II wojny światowej. Materiały zaprezentowane na wystawie pochodzącą m.in. ze zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego, Ghetto Fighters House, Archiwum Państwowego w Płocku, Biblioteki Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz zbiorów prywatnych. Autorem wystawy jest Gabriela Nowak-Dąbrowska, za koncepcję graficzną i wykonanie strony odpowiada Piotr Dąbrowski. Płocka Galeria Sztuki jest partnerem projektu.
Trzecim pomysłem Fundacji jest projekt edukacyjny „To wydarzyło się tu, gdzie stoisz”, który rozpoczął się 21 lutego i potrwa do 1 marca 2021 roku. Na planszach informacyjnych na ul. Kwiatka znajdują się zdjęcia i informacje, a także kody QR umożliwiające przejście do stron internetowych z wystawą wirtualną „Żydzi płoccy 1939-1945” oraz filmem „W otchłań cieni”.
Fot: Zbiory Fundacji Nobiscum oraz UMP.